Bijgewerkt tot: 3 februari, 2025
NOK-Presentatie Glenn, ON4WIX, 26 jan 2025, 10-12.30u

Radiotechniek achter een wielerwedstrijd
Het is allemaal zo vanzelfsprekend dat we op TV (of internet) kunnen genieten van een wielerwedstrijd, maar daar komt vandaag de dag veel meer radiotechniek bij kijken dan de meesten weten. Glenn, UBA-NOK lid, werkzaam voor EMG Connectivity, een facilitair bedrijf dat deze audiovisuele content aanlevert aan het TV station en verantwoordelijk voor de gebruikte verbindingen, was bereid om voor de geïnteresseerden hier een interactieve presentatie te geven.
Bij een uitzending vanuit een studio worden vandaag de dag nog steeds beeld en geluid via de meest stabiele verbinding, kabels, aan de regiekamer doorgegeven. Natuurlijk zijn er draadloze microfoons, maar dan hebben we het over overbruggen van meters en niet zoals een sportevenement over een afstand van zelfs tot ruim 200 km voor mobiele camera’s. Hoe doe je dat ? Daar heb je de specialisten voor nodig met heel veel draadloze VHF/UHF/SHF verbindingen, backup verbindingen en zelfs 4G als alternatief indien er geen budget is voor uitgebreide setups.
Dus we hebben draadloze verbindingen over een zeer groot geografisch gebied, maar hoe zorg je voor een stabiele verbinding met ruime marges indien de omstandigheden (terrein, weer, HF-storingen) eveneens een variabele zijn?
De basis:
- Een mobiele captatiewagen (vrijwel altijd) bij de finish die verbonden is met de mobiele TV- en/of radioregie(s)
- Camera’s bij de finish, zowel mobiel als vast
- Camera Motor 1, 2, 3 en Motorverslaggever(s), bij grote wedstrijden kunnen er tot 12 moto’s tegelijk worden ingezet
- Helicopter Camera
- Mobiele repeater op 8km hoogte in vliegtuig (afhankelijk van de instructies van de luchtverkeersleiding kan dit lager zijn)
- Radio Tour, het interne radioverkeer in de koers, wordt via het vliegtuig ook aangeboden aan de mobiele regies zodat de regisseur ten allen tijde weet wat er zich afspeelt in de koers, ook al is er geen camera vlakbij

Omdat er met relatief laag vermogen gewerkt word (enkele Watts), in het 400 MHz spectrum voor voice comms en telemetrie, boven 2 GHz voor video, is het relevant dat antennes optimaal functioneren en spelen GPS-coordinaten een verrassend belangrijke rol in deze context. Doordat de geografische-posities van alle bronnen in real time bekend zijn, weet men precies waar welke motor en heli zich bevindt en kan men de antennes daar op richten. Elke bron wordt constant getrackt! Best handig als je op zeer grote hoogte rondjes vliegt als verbindende schakel tussen de motoren op de weg, een helicopter of verslaggever en het ontvangstation bij de finish. Het moge duidelijk zijn, de antennes bevestigd aan het vliegtuig moeten ten allen tijde goed en precies gericht staan terwijl terwijl iedereen beweegt. Natuurlijk is een berg-etappe weer net iets moeilijker dan een vlakke ronde. Dat even over het vrij-zicht probleem.
Maar het is niet alleen een upstream van informatie richting de “finish”. De regiseur heeft behoefte aan een open full duplex verbinding met elke camera-man en reporter (motor, heli), maar de verbindingswagen wenst dat ook, net zoals het vliegtuig. Dus naast het product ( het videobeeld met geluid en de reporterinterventies), bestaan er dus extra communicatiekanalen. Heel veel zelfs. Zo hebben deze kanalen eveneens een stand-by backup, voor het geval er technische problemen zijn. Vandaar dat dit gepaard gaat met heel veel checks en dubbelchecks, constante monitoring en de bekende onmisbare spectrum analyzer om de frequenties in dat spectrum in de gaten te kunnen houden.
En ja, dan kan het nog steeds mis gaan omdat er bijvoorbeeld een incident is waarbij het vliegtuig uit veiligheidsoverweging een lading moet maken voordat de uitzending voorbij is, of een heli moet uitwijken omdat ze in de buurt van een luchthaven komen. Dat gebeurt gelukkig uiterst zelden, maar het is een mogelijkheid.

Als dat al niet genoeg was, heb je bij lange uitzendingen een dubbele uitrusting nodig. Een vliegtuig en helicopter hebben maar een beperkte vliegduur en bij marathonuitzendingen dienen ze een backup te hebben. Alweer een extra complexiteitsfactor. Mogelijk zie alleen moto 1,2 en 3 tijdens de uitzending, dit betekent niet dat er ook maar 3 zijn. Ook deze mensen hebben rust nodig, maar door inzet van 6 in plaats van 3 motoren, kan het leed verzacht worden. Soms worden de mannen- en vrouwenkoersen simultaan gereden en dan is het alle hens aan dek…
Zoals eerder aangegeven hangt de repeater op zeer hoge hoogte boven het parcours. Videosignalen van de grond worden vanaf de diverse locaties daar ontvangen, gemultiplexd en vanaf daar richting het grondstation gestuurd, waar het ontvlochten wordt en verder gaat als audiokanaal 1..48 of Camera 1..16 richting de mobiele TV en/of radioregie(s). Voice- en telemetriecomms werken met de meer gekende klassieke UHF-repeatersystemen tussen de captatiewagen en het wedstrijdgewoel, vliegtuig, heli en technische assistentiewagen.
Dit is natuurlijk alleen maar mogelijk indien er vooraf met de authoriteiten de benodigde vergunningen aangevraagd zijn en zelfs dat geeft geen garantie op succes. In Hongarije was er bijvoorbeeld een onbekende bron die een hoog storingsniveau in de gebruikte UHF band veroorzaakte waar we dankzij onze ervaring en kennis toch probleemloos hebben kunnen werken en in de UK is de 400Mhz band eigenlijk bedoeld voor militaire toepassingen waardoor er een extra laag complexiteit wordt toegevoegd aan het werk. Hoe de frequenties in de betreffende banden gebruikt worden, hangt weer van het land af en ga zo maar door. Zendamateurs hebben de neiging om de “hoge” jaarlijkse BIPT licentie-kosten te benoemen, maar iedereen werd stil toen de prijzen van de 1 of meerdere daags-licenties genoemd werden. Onze BIPT-kosten zijn te verwaarlozen … Gelukkig hoef je als werknemer geen extra examens te doen om buiten de amateurbanden te werken tijdens deze werkzaamheden, als je maar betaalt en stipt de geldende reglementeringen terzake volgt. Technische kennis over radioverbindingen en propagatie is onmisbaar. Ervaring help took wanneer er zich problemen voordoen 😊.
Tijdens de presentatie gaf Glenn een impressie met behulp van de vele eigen foto’s die hij tijdens de diverse evenementen gemaakt werden. Een kleine samenvatting vindt je hieronder. Nog wat meer uitleg van een wielren-kanaal op YouTube (elke setup heeft zijn eigen setup qua inzet apparatuur).
Meer over EMG Connectivity op het internet: https://be.emglive.com/diensten/connectivity/ of op Facebook: https://www.facebook.com/emg.connectivity
Tip: In YouTube kun je de ondertiteling aanzetten. Als je wat verder leest op het internet kun je deze zelfs op “nederlands vertaling” zetten
Enjoy. Arnoud ON8NL